Ο θρησκευτικός τουρισμός
Από άκρη σε άκρη ο νομός της Μεσσηνίας είναι διάσπαρτος με χριστιανικούς ναούς, λάμψεις της ορθόδοξης πίστης. Τα χριστιανικά μνημεία είναι πάρα πολλά το καθένα με την ομορφιά και την ιδιαιτερότητά του. Άλλα βυζαντινά κτίσματα, άλλα της εποχής των Φράγκων ηγεμόνων, και άλλα χρονολογούνται στα μεταβυζαντινά χρόνια.
Ο νομός μας είναι μια από τις λίγες περιοχές που προσφέρουν τόσο πολύ υλικό για τη μελέτη της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και της βυζαντινής τέχνης. Είναι μια περιοχή που, παρά τους σεισμούς που έχουν προκαλέσει φοβερές καταστροφές στα μνημεία της, έχει κτηριακά κατάλοιπα από την παλαιοχριστιανική περίοδο έως και την άλωση της περιοχής από τους Τούρκους. Έχει αντιπροσωπευτικά μνημεία από κάθε περίοδο. Η Μεσσηνία είναι ιδανική για να μελετήσει κανείς σταδιακά και να βγάλει συμπεράσματα για την τέχνη και την αρχιτεκτονική από τον 5ο έως το 15ο αιώνα μ.Χ.
Από άκρη σε άκρη ο νομός της Μεσσηνίας είναι διάσπαρτος με χριστιανικούς ναούς, λάμψεις της ορθόδοξης πίστης. Τα χριστιανικά μνημεία είναι πάρα πολλά το καθένα με την ομορφιά και την ιδιαιτερότητά του. Άλλα βυζαντινά κτίσματα, άλλα της εποχής των Φράγκων ηγεμόνων, και άλλα χρονολογούνται στα μεταβυζαντινά χρόνια.
Ο νομός μας είναι μια από τις λίγες περιοχές που προσφέρουν τόσο πολύ υλικό για τη μελέτη της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και της βυζαντινής τέχνης. Είναι μια περιοχή που, παρά τους σεισμούς που έχουν προκαλέσει φοβερές καταστροφές στα μνημεία της, έχει κτηριακά κατάλοιπα από την παλαιοχριστιανική περίοδο έως και την άλωση της περιοχής από τους Τούρκους. Έχει αντιπροσωπευτικά μνημεία από κάθε περίοδο. Η Μεσσηνία είναι ιδανική για να μελετήσει κανείς σταδιακά και να βγάλει συμπεράσματα για την τέχνη και την αρχιτεκτονική από τον 5ο έως το 15ο αιώνα μ.Χ.
Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων της Καλαμάτας
Βυζαντινή εκκλησία που κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο. Την Τετάρτη 23 Μαρτίου 1821, ο Θ. Κολοκοτρώνης με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Παπαφλέσσα, τον Νικηταρά και άλλους αγωνιστές απελευθέρωσαν την Καλαμάτα από τους Τούρκους και συγκεντρώθηκαν με τον λαό και τον κλήρο στην πλατεία των Αγ. Αποστόλων, όπου τελέστηκε η πρώτη δοξολογία σε ελεύθερο ελληνικό έδαφος μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς. Την ίδια μέρα, στο χώρο αυτό συγκροτήθηκε η «Μεσσηνιακή Σύγκλητος» και συντάχθηκε ένα σημαντικό κείμενο, που στάλθηκε προς «τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς» και στο οποίο εξηγούσαν τους Εθνικούς σκοπούς αυτής της εξέγερσης και ζητούσαν τη «φιλάνθρωπο συνδρομή» των Μεγάλων Δυνάμεων για να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό.
Βυζαντινή εκκλησία που κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο. Την Τετάρτη 23 Μαρτίου 1821, ο Θ. Κολοκοτρώνης με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον Παπαφλέσσα, τον Νικηταρά και άλλους αγωνιστές απελευθέρωσαν την Καλαμάτα από τους Τούρκους και συγκεντρώθηκαν με τον λαό και τον κλήρο στην πλατεία των Αγ. Αποστόλων, όπου τελέστηκε η πρώτη δοξολογία σε ελεύθερο ελληνικό έδαφος μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς. Την ίδια μέρα, στο χώρο αυτό συγκροτήθηκε η «Μεσσηνιακή Σύγκλητος» και συντάχθηκε ένα σημαντικό κείμενο, που στάλθηκε προς «τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς» και στο οποίο εξηγούσαν τους Εθνικούς σκοπούς αυτής της εξέγερσης και ζητούσαν τη «φιλάνθρωπο συνδρομή» των Μεγάλων Δυνάμεων για να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό.
Η Ι. Μονή του Βουλκάνου
Σε απόσταση αναπνοής από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, στα ερείπια του αρχαίου ναού του Ιθωμάτα Δία κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια η περίφημη ιερή Μονή του Βουλκάνου. Η παράδοση λέει ότι σ’αυτή τη θέση κάποιοι ερημίτες βρήκαν την εικόνα της Παναγίας, που ήταν η αφορμή για το κτίσιμο της μονής. Λίγο πιο κάτω, ανάμεσα στο βουνό Βουλκάνο, στο πιο ομαλό κομμάτι των δύο βουνών κτίστηκε αργότερα το μεγάλο νέο μοναστήρι του Βουλκάνου. Η παλαιά μονή έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο, αλλά και η νέα μονή έχει και αυτή την ιστορία της αφού το 1821 ήταν το ορμητήριο των επαναστατημένων Ελλήνων. Στη μονή, που εορτάζει στις 15 Αυγούστου, σώζονται σπουδαία χειρόγραφα, αλλά και λείψανα Αγίων (Ιωάννου Χρυσοστόμου και Διονυσίου Αεροπαγίτου), ιερά σκεύη και άμφια (του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’) αλλά και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Κάθε χρόνο στη γιορτή της γίνεται μεγάλο πανηγύρι και ανεβάζουν με πομπή την εικόνα της Παναγίας στην πρώτη της κατοικία, το μοναστήρι της Κορυφής.
Σε απόσταση αναπνοής από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, στα ερείπια του αρχαίου ναού του Ιθωμάτα Δία κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια η περίφημη ιερή Μονή του Βουλκάνου. Η παράδοση λέει ότι σ’αυτή τη θέση κάποιοι ερημίτες βρήκαν την εικόνα της Παναγίας, που ήταν η αφορμή για το κτίσιμο της μονής. Λίγο πιο κάτω, ανάμεσα στο βουνό Βουλκάνο, στο πιο ομαλό κομμάτι των δύο βουνών κτίστηκε αργότερα το μεγάλο νέο μοναστήρι του Βουλκάνου. Η παλαιά μονή έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο, αλλά και η νέα μονή έχει και αυτή την ιστορία της αφού το 1821 ήταν το ορμητήριο των επαναστατημένων Ελλήνων. Στη μονή, που εορτάζει στις 15 Αυγούστου, σώζονται σπουδαία χειρόγραφα, αλλά και λείψανα Αγίων (Ιωάννου Χρυσοστόμου και Διονυσίου Αεροπαγίτου), ιερά σκεύη και άμφια (του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’) αλλά και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Κάθε χρόνο στη γιορτή της γίνεται μεγάλο πανηγύρι και ανεβάζουν με πομπή την εικόνα της Παναγίας στην πρώτη της κατοικία, το μοναστήρι της Κορυφής.
Τα μοναστήρια της Αλαγονίας
Η Σιδερόπορτα, Ι. Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κτίστηκε το 1586 και βρίσκεται κοντά στα χωριά Καρβέλι και Λαδά. Αρχικά γνωστή με το όνομα Παναγία η Περίβλεπτος πήρε το σημερινό της όνομα από σιδερένια πόρτα, που δώρισε ο κτήτοράς της Παρθένιος Ψωμάς το 1623. Είναι το καλύτερα διατηρημένο μοναστήρι της Αλαγονίας, διάφορες όμως επεμβάσεις (ασβεστοχρίσματα) που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες κάλυψαν τις θαυμάσιες τοιχογραφίες του ναού. Το Μαρδάτσι ή Μαρδάκι, Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου. Κτίστηκε το 1504 και βρίσκεται στην περιοχή της Νέδουσας. Στην τουρκοκρατία ήταν καταφύγιο κλεφταρματωλών και αργότερα ορμητήριο του Παπαφλέσσα, του Αναγνωσταρά, του Νικηταρά και άλλων αγωνιστών. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, δεν πάτησε ποτέ Τούρκου πόδι στη Μονή, γιατί ο ηγούμενός της Νικηφόρος Πράττης είχε θεραπεύσει την κόρη του Σουλτάνου από βαριά αρρώστια και είχε εκδοθεί φιρμάνι, που απαγόρευε στους Οθωμανούς να καταπατούν τη μονή. Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Σε μαγευτική τοποθεσία απέναντι από το χωριό Αλαγονία, από το μοναστήρι αυτό που κτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα σώζεται σήμερα μόνο ο ναΐσκος του. Το Μελέ, Ι. Μονή του τιμίου Προδρόμου. Βρίσκεται ανάμεσα στο κάστρο Μελέ και στο χωριό Αρτεμισία και εκτιμάται ότι κτίστηκε τον 17ο αι. Σώζεται ο ωραιότατος βυζαντινός ναός της με εξαιρετικές «λαϊκές» αγιογραφίες, που καλύπτουν ολόκληρο τον κυρίως ναό και τον νάρθηκα. Στη Μονή λειτουργούσε σχολή, η οποία ιδρύθηκε το 1712 και είχε περίφημους δασκάλους-μοναχούς που δίδασκαν θεολογία, φιλοσοφία, γεωγραφία, μαθηματικά και αρχαία ελληνικά και λατινικά.
Η Σιδερόπορτα, Ι. Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κτίστηκε το 1586 και βρίσκεται κοντά στα χωριά Καρβέλι και Λαδά. Αρχικά γνωστή με το όνομα Παναγία η Περίβλεπτος πήρε το σημερινό της όνομα από σιδερένια πόρτα, που δώρισε ο κτήτοράς της Παρθένιος Ψωμάς το 1623. Είναι το καλύτερα διατηρημένο μοναστήρι της Αλαγονίας, διάφορες όμως επεμβάσεις (ασβεστοχρίσματα) που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες κάλυψαν τις θαυμάσιες τοιχογραφίες του ναού. Το Μαρδάτσι ή Μαρδάκι, Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου. Κτίστηκε το 1504 και βρίσκεται στην περιοχή της Νέδουσας. Στην τουρκοκρατία ήταν καταφύγιο κλεφταρματωλών και αργότερα ορμητήριο του Παπαφλέσσα, του Αναγνωσταρά, του Νικηταρά και άλλων αγωνιστών. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, δεν πάτησε ποτέ Τούρκου πόδι στη Μονή, γιατί ο ηγούμενός της Νικηφόρος Πράττης είχε θεραπεύσει την κόρη του Σουλτάνου από βαριά αρρώστια και είχε εκδοθεί φιρμάνι, που απαγόρευε στους Οθωμανούς να καταπατούν τη μονή. Η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Σε μαγευτική τοποθεσία απέναντι από το χωριό Αλαγονία, από το μοναστήρι αυτό που κτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα σώζεται σήμερα μόνο ο ναΐσκος του. Το Μελέ, Ι. Μονή του τιμίου Προδρόμου. Βρίσκεται ανάμεσα στο κάστρο Μελέ και στο χωριό Αρτεμισία και εκτιμάται ότι κτίστηκε τον 17ο αι. Σώζεται ο ωραιότατος βυζαντινός ναός της με εξαιρετικές «λαϊκές» αγιογραφίες, που καλύπτουν ολόκληρο τον κυρίως ναό και τον νάρθηκα. Στη Μονή λειτουργούσε σχολή, η οποία ιδρύθηκε το 1712 και είχε περίφημους δασκάλους-μοναχούς που δίδασκαν θεολογία, φιλοσοφία, γεωγραφία, μαθηματικά και αρχαία ελληνικά και λατινικά.
Η… βυζαντινή πλευρά της Μεσσηνίας
Για τους αρχαιολόγους, η Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, το Ανδρομονάστηρο στα Πετράλωνα, είναι ανεξάντλητη πηγή μελέτης της μοναστικής ζωής από το 13ο έως και το 19ο αιώνα. Η αρχιτεκτονική και η βυζαντινή τέχνη του συναρπάζουν τους επισκέπτες, ενώ κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου στους χώρους του συγκεντρώνονται εκατοντάδες προσκυνητές. Πρόκειται για το σπουδαιότερο μοναστηριακό συγκρότημα της Μεσσηνίας και ένα από τα ωραιότερα της Πελοποννήσου. Ζωτικό σημείο αναφοράς για τη συλλογική μνήμη των κατοίκων της περιοχής, το Ανδρομονάστηρο είχε αφεθεί στη φθορά του χρόνου για παραπάνω από έναν αιώνα. Περίπου τριάντα χιλιόμετρα από την Καλαμάτα, πολύ κοντά στην Αρχαία Μεσσήνη, το εντυπωσιακό συγκρότημα του Ανδρομονάστηρου βρίσκεται σε μια περιοχή ασύγκριτου φυσικού κάλλους. Αιωνόβιοι πλάτανοι το περιβάλλουν, νερά ηχούν στην απομονωμένη και γεμάτη βλάστηση ρεματιά, ελαιώνες απλώνονται στην ευρύτερη περιφέρεια του. Σημειώνουμε ότι η εκκλησία της Μονής είναι χτισμένη πάνω σε πηγή, από την οποία τα χρόνια του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας υδροδοτείτο η πολίχνη της Ανδρούσας. Ο κ. Κάππας θεωρεί πως, αν το Ανδρομονάστηρο αποκατασταθεί και προβληθεί σωστά σε συνδυασμό με τη μικρή απόσταση που το χωρίζει από την Αρχαία Μεσσήνη-, θα αποτελέσει έναν επιπλέον πόλο έλξης επισκεπτών στο νομό μας. «Οι επισκέπτες της Αρχαίας Μεσσήνης θα μπορούσαν να συνεχίζουν τέσσερα πέντε χιλιόμετρα μετά την Αρκαδική Πύλη μέχρι το Ανδρομονάστηρο, ένα πολύ σημαντικό μνημείο για τη μεσαιωνική ιστορία της Μεσσηνίας», λέει ο κ. Κάππας.
Για τους αρχαιολόγους, η Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, το Ανδρομονάστηρο στα Πετράλωνα, είναι ανεξάντλητη πηγή μελέτης της μοναστικής ζωής από το 13ο έως και το 19ο αιώνα. Η αρχιτεκτονική και η βυζαντινή τέχνη του συναρπάζουν τους επισκέπτες, ενώ κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου στους χώρους του συγκεντρώνονται εκατοντάδες προσκυνητές. Πρόκειται για το σπουδαιότερο μοναστηριακό συγκρότημα της Μεσσηνίας και ένα από τα ωραιότερα της Πελοποννήσου. Ζωτικό σημείο αναφοράς για τη συλλογική μνήμη των κατοίκων της περιοχής, το Ανδρομονάστηρο είχε αφεθεί στη φθορά του χρόνου για παραπάνω από έναν αιώνα. Περίπου τριάντα χιλιόμετρα από την Καλαμάτα, πολύ κοντά στην Αρχαία Μεσσήνη, το εντυπωσιακό συγκρότημα του Ανδρομονάστηρου βρίσκεται σε μια περιοχή ασύγκριτου φυσικού κάλλους. Αιωνόβιοι πλάτανοι το περιβάλλουν, νερά ηχούν στην απομονωμένη και γεμάτη βλάστηση ρεματιά, ελαιώνες απλώνονται στην ευρύτερη περιφέρεια του. Σημειώνουμε ότι η εκκλησία της Μονής είναι χτισμένη πάνω σε πηγή, από την οποία τα χρόνια του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας υδροδοτείτο η πολίχνη της Ανδρούσας. Ο κ. Κάππας θεωρεί πως, αν το Ανδρομονάστηρο αποκατασταθεί και προβληθεί σωστά σε συνδυασμό με τη μικρή απόσταση που το χωρίζει από την Αρχαία Μεσσήνη-, θα αποτελέσει έναν επιπλέον πόλο έλξης επισκεπτών στο νομό μας. «Οι επισκέπτες της Αρχαίας Μεσσήνης θα μπορούσαν να συνεχίζουν τέσσερα πέντε χιλιόμετρα μετά την Αρκαδική Πύλη μέχρι το Ανδρομονάστηρο, ένα πολύ σημαντικό μνημείο για τη μεσαιωνική ιστορία της Μεσσηνίας», λέει ο κ. Κάππας.
Ι.Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
Πρόκειται για το πιο γνωστό μνημείο της Μεσσηνίας στην Πελοπόννησο, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο κέντρο ενός μικρού χωριού της επαρχίας Τριφυλίας, τους Χριστιανούς, κτισμένου στους πρόποδες του όρους Αιγάλεω. Ο Ι.Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος βρίσκεται στο κέντρο της Χριστιανούπολης, που σήμερα μεν είναι ένα μικρό χωριό, κατά το Μεσαίωνα όμως αποτελούσε έδρα μητρόπολης. Σύμφωνα με μαρτυρίες γραπτών πηγών φαίνεται πως στα τέλη του 11ου αιώνα, η Χριστιανούπολη από απλή επισκοπή έγινε αρχιεπισκοπή και μετά από πολλές αλλαγές στη διάρκεια των αιώνων έπαψε να είναι μητρόπολη το 1833.
Πρόκειται για το πιο γνωστό μνημείο της Μεσσηνίας στην Πελοπόννησο, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο κέντρο ενός μικρού χωριού της επαρχίας Τριφυλίας, τους Χριστιανούς, κτισμένου στους πρόποδες του όρους Αιγάλεω. Ο Ι.Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος βρίσκεται στο κέντρο της Χριστιανούπολης, που σήμερα μεν είναι ένα μικρό χωριό, κατά το Μεσαίωνα όμως αποτελούσε έδρα μητρόπολης. Σύμφωνα με μαρτυρίες γραπτών πηγών φαίνεται πως στα τέλη του 11ου αιώνα, η Χριστιανούπολη από απλή επισκοπή έγινε αρχιεπισκοπή και μετά από πολλές αλλαγές στη διάρκεια των αιώνων έπαψε να είναι μητρόπολη το 1833.
Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ένα χιλιόμετρο περίπου από το ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Συχνά αναφέρεται και ως Μονή Καλογραιών, όνομα ταιριαστό, καθώς από την ίδρυσή της έως σήμερα αποτελεί σταθερά μοναστήρι γυναικείο, προσφέροντας μάλιστα σημαντικό έργο στη μεσσηνιακή κοινωνία. Η Μονή ιδρύθηκε το 1796 από τον Γεράσιμο Παπαδόπουλο, ιερομόναχο και διδάσκαλο. Το καθολικό της έχει χτιστεί επάνω σε αρχαιότερο ναό, του 13ου αιώνα. Εκτός από αυτό, στη Μονή υπάρχει κι άλλος ναός, αφιερωμένος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Εκτός από το υφαντήριο και το πωλητήριο, η Μονή διαθέτει επίσης σκευοφυλάκιο-μουσείο, όπου φυλάσσονται διάφορα πολύτιμα αντικείμενα: άμφια, ιερά σκεύη, εικόνες ανεκτίμητης αξίας, τμήμα του παλιού τέμπλου, αλλά και λείψανα διαφόρων αγίων της ορθόδοξης πίστης είναι μερικοί μόνο από τους θησαυρούς που φυλάσσονται εδώ. Υπάρχει επίσης πλούσια βιβλιοθήκη, εξοπλισμένη όχι μόνο με θεολογικά, αλλά και με βιβλία ποικίλου ενδιαφέροντος.
Ένα χιλιόμετρο περίπου από το ιστορικό κέντρο της Καλαμάτας βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Συχνά αναφέρεται και ως Μονή Καλογραιών, όνομα ταιριαστό, καθώς από την ίδρυσή της έως σήμερα αποτελεί σταθερά μοναστήρι γυναικείο, προσφέροντας μάλιστα σημαντικό έργο στη μεσσηνιακή κοινωνία. Η Μονή ιδρύθηκε το 1796 από τον Γεράσιμο Παπαδόπουλο, ιερομόναχο και διδάσκαλο. Το καθολικό της έχει χτιστεί επάνω σε αρχαιότερο ναό, του 13ου αιώνα. Εκτός από αυτό, στη Μονή υπάρχει κι άλλος ναός, αφιερωμένος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Εκτός από το υφαντήριο και το πωλητήριο, η Μονή διαθέτει επίσης σκευοφυλάκιο-μουσείο, όπου φυλάσσονται διάφορα πολύτιμα αντικείμενα: άμφια, ιερά σκεύη, εικόνες ανεκτίμητης αξίας, τμήμα του παλιού τέμπλου, αλλά και λείψανα διαφόρων αγίων της ορθόδοξης πίστης είναι μερικοί μόνο από τους θησαυρούς που φυλάσσονται εδώ. Υπάρχει επίσης πλούσια βιβλιοθήκη, εξοπλισμένη όχι μόνο με θεολογικά, αλλά και με βιβλία ποικίλου ενδιαφέροντος.
Μονή Βελανιδιάς
Η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Βελανιδιάς βρίσκεται 6 χιλιόμετρα βόρεια της Καλαμάτας, χτισμένη σε υψόμετρο 400 μέτρων, περίπου. Σύμφωνα με την ημερομηνία που αναγράφεται στο υπέρθυρο, ιδρύθηκε το 1679, ενώ η ονομασία της οφείλεται σε αιωνόβια βελανιδιά που υπήρχε στον περίβολό της. Η Μονή διαδραμάτισε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στα χρόνια της Επανάστασης. Υπήρξε κρησφύγετο και ορμητήριο πολλών σημαντικών αγωνιστών, οι οποίοι τη χρησιμοποιούσαν και ως τόπο συνάντησης για θέματα που αφορούσαν τον Αγώνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τη Μονή αυτή ξεκίνησε ένα πλήθος οπλαρχηγών και άλλων επαναστατημένων, στις 23 Μαρτίου 1821, με σκοπό να ελευθερώσουν την Καλαμάτα, κάτι που κατόρθωσαν αναίμακτα. Δυστυχώς, ούτε η Μονή Βελανιδιάς δεν γλίτωσε από την καταστροφική μανία του Ιμπραήμ, ο οποίος την ισοπέδωσε το 1825. Η Μονή είχε επίσης να αντιμετωπίσει και τον καταστροφικό σεισμό του 1986. Η Μονή με πολλούς κόπους επισκευάστηκε, και σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι. Γιορτάζει κάθε χρόνο την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα, ενώ στις 23 Μαρτίου, ημέρα της επετείου της απελευθέρωσης της Καλαμάτας, από εδώ ξεκινάει η ιερή φλόγα, που καταλήγει στην πλατεία 23ης Μαρτίου, όπου την υποδέχονται πανηγυρικά.
Η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Βελανιδιάς βρίσκεται 6 χιλιόμετρα βόρεια της Καλαμάτας, χτισμένη σε υψόμετρο 400 μέτρων, περίπου. Σύμφωνα με την ημερομηνία που αναγράφεται στο υπέρθυρο, ιδρύθηκε το 1679, ενώ η ονομασία της οφείλεται σε αιωνόβια βελανιδιά που υπήρχε στον περίβολό της. Η Μονή διαδραμάτισε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στα χρόνια της Επανάστασης. Υπήρξε κρησφύγετο και ορμητήριο πολλών σημαντικών αγωνιστών, οι οποίοι τη χρησιμοποιούσαν και ως τόπο συνάντησης για θέματα που αφορούσαν τον Αγώνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τη Μονή αυτή ξεκίνησε ένα πλήθος οπλαρχηγών και άλλων επαναστατημένων, στις 23 Μαρτίου 1821, με σκοπό να ελευθερώσουν την Καλαμάτα, κάτι που κατόρθωσαν αναίμακτα. Δυστυχώς, ούτε η Μονή Βελανιδιάς δεν γλίτωσε από την καταστροφική μανία του Ιμπραήμ, ο οποίος την ισοπέδωσε το 1825. Η Μονή είχε επίσης να αντιμετωπίσει και τον καταστροφικό σεισμό του 1986. Η Μονή με πολλούς κόπους επισκευάστηκε, και σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι. Γιορτάζει κάθε χρόνο την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα, ενώ στις 23 Μαρτίου, ημέρα της επετείου της απελευθέρωσης της Καλαμάτας, από εδώ ξεκινάει η ιερή φλόγα, που καταλήγει στην πλατεία 23ης Μαρτίου, όπου την υποδέχονται πανηγυρικά.
Υπαπαντή
Στο Ιστορικό Κέντρο της Καλαμάτας και κάτω από το Φράγκικο κάστρο, στην ομώνυμη πλατεία, βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος. Στον Ιερό ναό της Υπαπαντής φυλάσσεται η ιερή εικόνα της «Παναγίας Υπαπαντής», προστάτιδας και Πολιούχου της Καλαμάτας, αλλά και ολόκληρης της Μεσσηνίας. Σύμφωνα με την ιστορία της, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, μετά από όραμα που είδε ένας σταβλίτης, βρέθηκε θαμμένη και μισοκαμένη, με αλλοιωμένα τα πρόσωπα της Παναγίας και του Xριστού, στα ερείπια μικρής Εκκλησίας κατεστραμμένης από τους Tούρκους (πιθανόν το 1770) που χρησιμοποιούσαν οι κατακτητές ως στάβλο.
Στο Ιστορικό Κέντρο της Καλαμάτας και κάτω από το Φράγκικο κάστρο, στην ομώνυμη πλατεία, βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος. Στον Ιερό ναό της Υπαπαντής φυλάσσεται η ιερή εικόνα της «Παναγίας Υπαπαντής», προστάτιδας και Πολιούχου της Καλαμάτας, αλλά και ολόκληρης της Μεσσηνίας. Σύμφωνα με την ιστορία της, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, μετά από όραμα που είδε ένας σταβλίτης, βρέθηκε θαμμένη και μισοκαμένη, με αλλοιωμένα τα πρόσωπα της Παναγίας και του Xριστού, στα ερείπια μικρής Εκκλησίας κατεστραμμένης από τους Tούρκους (πιθανόν το 1770) που χρησιμοποιούσαν οι κατακτητές ως στάβλο.
Άγιος Νικόλας
Στο κέντρο της πόλεως των Καλαμών, πλησίον του Δημαρχιακού Μεγάρου και της κεντρικής οδού Αριστομένους , και συγκεκριμένα επί των οδών Αριστοδήμου και Κολοκοτρώνη, βρίσκεται ο Ενοριακός Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου του Φλαρίου. Στη θέση του σημερινού μεγαλοπρεπούς ναού , υπήρχε μικρός συνώνυμος ναός με τον τίτλο «Άγιος Νικόλαος των Ξένων». Ο ναός αυτός συνέβαλε τα μέγιστα κατά την μετεπαναστατική περίοδο 1821-1825. Η Ελληνική Κυβέρνηση βρέθηκε σε δύσκολη θέση λόγω των λεηλασιών και καταστροφών της Μεσσηνίας υπό των Τούρκο-Αιγυπτίων του Ιμπραήμ μετά από τη Ναυμαχία του Ναβαρίνο, και κάλεσε τον Γάλλο στρατηγό Μαιζών προς εκκαθάριση της Μεσσηνίας. Όντως ο Μαιζών στρατοπέδευσε στο Πεταλίδι με 14.000 άνδρες. Μετ’ολίγον προσεκλήθη στην Καλαμάτα και ήλθε με 1.000 άνδρες και στρατοπέδευσε στα οικήματα πλησίον του ναού του Αγίου Νικολάου. Ο μικρός τότε ναός παρεχωρήθη προς εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών του γαλλικού στρατεύματος ο δε περίβολός του προς ταφή αυτών. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ναός ήταν ενοριακός ήδη από το 1830. Εκεί έγινε η Ορκωμοσία αυτών που διορίστηκαν σαν λαϊκοί δικαστές, μέλη του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου Καλαμάτας.
Στο κέντρο της πόλεως των Καλαμών, πλησίον του Δημαρχιακού Μεγάρου και της κεντρικής οδού Αριστομένους , και συγκεκριμένα επί των οδών Αριστοδήμου και Κολοκοτρώνη, βρίσκεται ο Ενοριακός Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου του Φλαρίου. Στη θέση του σημερινού μεγαλοπρεπούς ναού , υπήρχε μικρός συνώνυμος ναός με τον τίτλο «Άγιος Νικόλαος των Ξένων». Ο ναός αυτός συνέβαλε τα μέγιστα κατά την μετεπαναστατική περίοδο 1821-1825. Η Ελληνική Κυβέρνηση βρέθηκε σε δύσκολη θέση λόγω των λεηλασιών και καταστροφών της Μεσσηνίας υπό των Τούρκο-Αιγυπτίων του Ιμπραήμ μετά από τη Ναυμαχία του Ναβαρίνο, και κάλεσε τον Γάλλο στρατηγό Μαιζών προς εκκαθάριση της Μεσσηνίας. Όντως ο Μαιζών στρατοπέδευσε στο Πεταλίδι με 14.000 άνδρες. Μετ’ολίγον προσεκλήθη στην Καλαμάτα και ήλθε με 1.000 άνδρες και στρατοπέδευσε στα οικήματα πλησίον του ναού του Αγίου Νικολάου. Ο μικρός τότε ναός παρεχωρήθη προς εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών του γαλλικού στρατεύματος ο δε περίβολός του προς ταφή αυτών. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ναός ήταν ενοριακός ήδη από το 1830. Εκεί έγινε η Ορκωμοσία αυτών που διορίστηκαν σαν λαϊκοί δικαστές, μέλη του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου Καλαμάτας.
Ναός Αγίου Νικολάου, Πλάτσα
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου έχει σήμερα τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο χωρίς νάρθηκα (σώζονται όμως τα ίχνη του στη δυτική πλευρά). Τα τρία κλίτη καταλήγουν σε τρεις ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική όψη και καλύπτονται με κυλινδρικές καμάρες. Ο τρούλος είναι οκταγωνικός και φέρει 4 παράθυρα και 4 κόγχες, που σήμερα είναι φραγμένα πλην της μίας κόγχης. Η εμφάνιση του ναού είναι βαριά και απέριττη εξωτερικά.
Η αρχιτεκτονική του Αγίου Νικολάου έχει πολλά και σημαντικά αρχαϊκά στοιχεία που οδήγησαν στο να χρονολογηθεί στο 10ο αιώνα, ακόμα και να παρομοιασθεί με τα μεγαλιθικά μνημεία της Μάνης, νεώτερες όμως έρευνες τον κατατάσσουν στα μνημεία του 12ου αιώνα. Στο εσωτερικό, ενδιαφέρον παρουσιάζει μία μεγαλογράμματη, έμμετρη επιγραφή, ζωγραφισμένη σε οριζόντια ταινία στο κεντρικό κλίτος. Το περιεχόμενό της είναι περίπου το εξής: «Ο ναός αυτός που είναι άγνωστο σε ποιόν άγιο ήταν αφιερωμένος, έχει κτισθεί 200 χρόνια πριν από την εποχή του ανακαινιστή ο οποίος ήταν Κωνσταντίνος Σπανής, ο τζαούσης του δρόγγου των Μελιγκών, δηλαδή ο στρατιωτικός διοικητής της ορεινής περιοχής του Ταϋγέτου, μαζί με τη γυναίκα του την τζαουσίνα Μαρία. Ο Σπανής αφιερώνει το ναό στον Χριστό και σε αντάλλαγμα ζητεί απαλλαγή από τα σφάλματά του».
Η χρονολογία 6846 από κτίσεως κόσμου τοποθετεί την ανακαίνιση μεταξύ 1337/1338.
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου έχει σήμερα τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο χωρίς νάρθηκα (σώζονται όμως τα ίχνη του στη δυτική πλευρά). Τα τρία κλίτη καταλήγουν σε τρεις ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική όψη και καλύπτονται με κυλινδρικές καμάρες. Ο τρούλος είναι οκταγωνικός και φέρει 4 παράθυρα και 4 κόγχες, που σήμερα είναι φραγμένα πλην της μίας κόγχης. Η εμφάνιση του ναού είναι βαριά και απέριττη εξωτερικά.
Η αρχιτεκτονική του Αγίου Νικολάου έχει πολλά και σημαντικά αρχαϊκά στοιχεία που οδήγησαν στο να χρονολογηθεί στο 10ο αιώνα, ακόμα και να παρομοιασθεί με τα μεγαλιθικά μνημεία της Μάνης, νεώτερες όμως έρευνες τον κατατάσσουν στα μνημεία του 12ου αιώνα. Στο εσωτερικό, ενδιαφέρον παρουσιάζει μία μεγαλογράμματη, έμμετρη επιγραφή, ζωγραφισμένη σε οριζόντια ταινία στο κεντρικό κλίτος. Το περιεχόμενό της είναι περίπου το εξής: «Ο ναός αυτός που είναι άγνωστο σε ποιόν άγιο ήταν αφιερωμένος, έχει κτισθεί 200 χρόνια πριν από την εποχή του ανακαινιστή ο οποίος ήταν Κωνσταντίνος Σπανής, ο τζαούσης του δρόγγου των Μελιγκών, δηλαδή ο στρατιωτικός διοικητής της ορεινής περιοχής του Ταϋγέτου, μαζί με τη γυναίκα του την τζαουσίνα Μαρία. Ο Σπανής αφιερώνει το ναό στον Χριστό και σε αντάλλαγμα ζητεί απαλλαγή από τα σφάλματά του».
Η χρονολογία 6846 από κτίσεως κόσμου τοποθετεί την ανακαίνιση μεταξύ 1337/1338.
Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, Νομιτσής
Η μικρή εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα βρίσκεται στο χωριό Νομιτσή. Ανήκει στον τύπο του απλού σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο και χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα, αποτελώντας έναν από τους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της περιοχής. Σήμερα λειτουργεί ως κοιμητηριακός ναός του οικισμού. Στο σύνολό του διατηρεί την αρχική του μορφή, χωρίς όμως να λείπουν αυθαίρετες επεμβάσεις, κυρίως στη δυτική και νότια πλευρά.
Ο ναός διακρίνεται για την κομψότητα της κατασκευής του, τον πλούσιο και πρωτότυπο γλυπτό και κεραμικό του διάκοσμο, τις ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του.
Η μικρή εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα βρίσκεται στο χωριό Νομιτσή. Ανήκει στον τύπο του απλού σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο και χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 11ου αιώνα, αποτελώντας έναν από τους παλαιότερους βυζαντινούς ναούς της περιοχής. Σήμερα λειτουργεί ως κοιμητηριακός ναός του οικισμού. Στο σύνολό του διατηρεί την αρχική του μορφή, χωρίς όμως να λείπουν αυθαίρετες επεμβάσεις, κυρίως στη δυτική και νότια πλευρά.
Ο ναός διακρίνεται για την κομψότητα της κατασκευής του, τον πλούσιο και πρωτότυπο γλυπτό και κεραμικό του διάκοσμο, τις ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του.
Αγία Παρασκευή, Δολοί
H Αγία Παρασκευή, κτισμένη στον τύπο του ελεύθερου σταυρού, βρίσκεται στους Δολούς και λειτούργησε ως ένα από τα πρώτα Κρυφά Σχολειά. Ιδιαίτερα επιμελημένες η δυτική και η ανατολική όψη καθώς και το τύμπανο του τρούλου που διακοσμούνται με εντοιχισμένα πινάκια. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του εργαστηρίου του ζωγράφου Παναγιώτη Μπενιζέλου και εκτελέστηκαν σύμφωνα με επιγραφική μαρτυρία του 1698.
Στο τοιχογραφικά σύνολο αναγνωρίζει κανένας τουλάχιστον δύο διαφορετικούς ζωγράφους που εργάστηκαν ταυτόχρονα. Οι δύο τεχνίτες συνυπάρχουν και αντιπαρατίθενται με σαφήνεια, ο καθένας με τα δικά του χαρακτηριστικά και τη δική του τεχνοτροπία, στη παράσταση της Δέησης του τέμπλου, άπου το αριστερά τμήμα έχει εκτελέσει ο πρώτος και πλέον επιδέξιος ζωγράφος και βεβαίως επικεφαλής του συνεργείου και το δεξιά ο βοηθάς. Η ζωγραφική της Αγίας Παρασκευής αποτελεί ένα ενδεικτικό ζωγραφικό σύνολο τόσο για τις επικρατούσες τάσεις στη μεταβυζαντινή ζωγραφική άσο και για τον τρόπο που δούλευαν και οργανώνονταν τα εργαστήρια.
H Αγία Παρασκευή, κτισμένη στον τύπο του ελεύθερου σταυρού, βρίσκεται στους Δολούς και λειτούργησε ως ένα από τα πρώτα Κρυφά Σχολειά. Ιδιαίτερα επιμελημένες η δυτική και η ανατολική όψη καθώς και το τύμπανο του τρούλου που διακοσμούνται με εντοιχισμένα πινάκια. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του εργαστηρίου του ζωγράφου Παναγιώτη Μπενιζέλου και εκτελέστηκαν σύμφωνα με επιγραφική μαρτυρία του 1698.
Στο τοιχογραφικά σύνολο αναγνωρίζει κανένας τουλάχιστον δύο διαφορετικούς ζωγράφους που εργάστηκαν ταυτόχρονα. Οι δύο τεχνίτες συνυπάρχουν και αντιπαρατίθενται με σαφήνεια, ο καθένας με τα δικά του χαρακτηριστικά και τη δική του τεχνοτροπία, στη παράσταση της Δέησης του τέμπλου, άπου το αριστερά τμήμα έχει εκτελέσει ο πρώτος και πλέον επιδέξιος ζωγράφος και βεβαίως επικεφαλής του συνεργείου και το δεξιά ο βοηθάς. Η ζωγραφική της Αγίας Παρασκευής αποτελεί ένα ενδεικτικό ζωγραφικό σύνολο τόσο για τις επικρατούσες τάσεις στη μεταβυζαντινή ζωγραφική άσο και για τον τρόπο που δούλευαν και οργανώνονταν τα εργαστήρια.
Άγιος Σπυρίδωνας, Καρδαμύλη
Ενταγμένος στο οχυρό συγκρότημα του Μούρτζινου Τρουπάκη, του οποίου άλλωστε είναι μέρος του οχυρωματικού περιβόλου, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα που επιβάλλεται σε όλο το σύνολο με το εντυπωσιακό πολυόροφο κωδωνοστάσιο και τα εξαίρετα λιθανάγλυφα. Μονόκλιτη καμαροσκέπαστη τρουλαία Βασιλική, χτισμένη στη νότια όψη και τον τρούλο κατά το ισόδομο σύστημα χρησιμοποιώντας ως οικοδομικό υλικό κυρίως πωρόλιθο και μαρμαρόπετρα, ενώ οι υπόλοιπες όψεις είναι κτισμένες από αγρολιθοδομή. Τα πλαίσια των ανοιγμάτων κοσμούνται από γλυπτά εξαιρετικής τέχνης, κάποια εκ των οποίων ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους και είναι σε δεύτερη χρήση. Ο Άγιος Σπυρίδωνας μαζί με τα υπόλοιπα κτίσματα – τον πύργο των Τρουπάκηδων, τον οντά, το ελαιοτριβείο κ.λ.π. – αποτελεί ένα εντυπωσιακό σύνολο, στο οποίο ανιχνεύει κανένας τους μάρτυρες της οργάνωσης της καθημερινής ζωής μιας μικρής, κλειστής κοινωνίας του 17ου -18ου αιώνα με αμυντική οργάνωση από την οποία ωστόσο δε λείπουν οι ξένες επιδράσεις.
Ενταγμένος στο οχυρό συγκρότημα του Μούρτζινου Τρουπάκη, του οποίου άλλωστε είναι μέρος του οχυρωματικού περιβόλου, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα που επιβάλλεται σε όλο το σύνολο με το εντυπωσιακό πολυόροφο κωδωνοστάσιο και τα εξαίρετα λιθανάγλυφα. Μονόκλιτη καμαροσκέπαστη τρουλαία Βασιλική, χτισμένη στη νότια όψη και τον τρούλο κατά το ισόδομο σύστημα χρησιμοποιώντας ως οικοδομικό υλικό κυρίως πωρόλιθο και μαρμαρόπετρα, ενώ οι υπόλοιπες όψεις είναι κτισμένες από αγρολιθοδομή. Τα πλαίσια των ανοιγμάτων κοσμούνται από γλυπτά εξαιρετικής τέχνης, κάποια εκ των οποίων ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους και είναι σε δεύτερη χρήση. Ο Άγιος Σπυρίδωνας μαζί με τα υπόλοιπα κτίσματα – τον πύργο των Τρουπάκηδων, τον οντά, το ελαιοτριβείο κ.λ.π. – αποτελεί ένα εντυπωσιακό σύνολο, στο οποίο ανιχνεύει κανένας τους μάρτυρες της οργάνωσης της καθημερινής ζωής μιας μικρής, κλειστής κοινωνίας του 17ου -18ου αιώνα με αμυντική οργάνωση από την οποία ωστόσο δε λείπουν οι ξένες επιδράσεις.
Εκκλησία Αγίων Θεοδώρων, Κάμπος
Μέσα στο χωριό του Κάμπου, πάνω στον κεντρικό δρόμο, στέκει ο βυζαντινός ναός των Αγίων Θεοδώρων που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Στο ναό των Αγίων Θεοδώρων υπάρχει αρχαία επιγραφή του 5ου π.Χ. αιώνα και άλλα μεταγενέστερα λείψανα.
Είναι κτίσμα του 12ου μ.Χ. αιώνα και της ίδιας τέχνης και εποχής με το βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων Καλαμάτας. Είναι διακοσμημένος με μεταβυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες και αναστηλώθηκε το 1968.
Μέσα στο χωριό του Κάμπου, πάνω στον κεντρικό δρόμο, στέκει ο βυζαντινός ναός των Αγίων Θεοδώρων που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Στο ναό των Αγίων Θεοδώρων υπάρχει αρχαία επιγραφή του 5ου π.Χ. αιώνα και άλλα μεταγενέστερα λείψανα.
Είναι κτίσμα του 12ου μ.Χ. αιώνα και της ίδιας τέχνης και εποχής με το βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων Καλαμάτας. Είναι διακοσμημένος με μεταβυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες και αναστηλώθηκε το 1968.
Ναός των Ταξιαρχών, Τσέρια
Στα Τσέρια συναντάμε το ναό των Ταξιαρχών, κτισμένο το 1836, με εξαίρετο καμπαναριό που έφτιαξε ο Παναγιώτης Καραμανέας το 1844 και ξυλόγλυπτο τέμπλο
Στα Τσέρια συναντάμε το ναό των Ταξιαρχών, κτισμένο το 1836, με εξαίρετο καμπαναριό που έφτιαξε ο Παναγιώτης Καραμανέας το 1844 και ξυλόγλυπτο τέμπλο
Άγιος Πέτρος, Καστάνια
Στο βόρειο τμήμα του χωριού Καστάνια, επάνω σε έναν μικρό φυσικό βράχο, συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Πέτρου. Είναι ένας απλός τετρακίονος ναός με μεταγενέστερο νάρθηκα και ένα ακόμα νεότερο, πολυόροφο, πυργοειδές, κωδωνοστάσιο. Οι όψεις του κτίσματος δομούνται κατά το χαρακτηριστικό πλινθοπερίκλειστο σύστημα, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο γλυπτός διάκοσμος του ναού.
Αξιοπρόσεκτο είναι το κατάκοσμο, ορθογώνιο, ανάγλυφο, μαρμάρινο πλαίσιο της θύρας που συνδέει το νάρθηκα με το ναό, το οποίο στέφεται από μαρμάρινη πλάκα, η οποία φέρει την παράσταση ελαφιού, μεταξύ δύο πτηνών, σπαρασσόμενου από γρύπα. Ο ναός μπορεί να καταλάβει μια θέση ανάμεσα στα μνημεία του 12ου αιώνα, συγκρινόμενος με παρόμοια ακριβώς χρονολογημένα από την περιοχή της Μάνης. Ο ναός στο εσωτερικό είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα.
Στο βόρειο τμήμα του χωριού Καστάνια, επάνω σε έναν μικρό φυσικό βράχο, συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Πέτρου. Είναι ένας απλός τετρακίονος ναός με μεταγενέστερο νάρθηκα και ένα ακόμα νεότερο, πολυόροφο, πυργοειδές, κωδωνοστάσιο. Οι όψεις του κτίσματος δομούνται κατά το χαρακτηριστικό πλινθοπερίκλειστο σύστημα, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο γλυπτός διάκοσμος του ναού.
Αξιοπρόσεκτο είναι το κατάκοσμο, ορθογώνιο, ανάγλυφο, μαρμάρινο πλαίσιο της θύρας που συνδέει το νάρθηκα με το ναό, το οποίο στέφεται από μαρμάρινη πλάκα, η οποία φέρει την παράσταση ελαφιού, μεταξύ δύο πτηνών, σπαρασσόμενου από γρύπα. Ο ναός μπορεί να καταλάβει μια θέση ανάμεσα στα μνημεία του 12ου αιώνα, συγκρινόμενος με παρόμοια ακριβώς χρονολογημένα από την περιοχή της Μάνης. Ο ναός στο εσωτερικό είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα.
Ναός Αγίας Κυριακής, Σωτηριάνικα
Ο ναός της Αγίας Κυριακής κτίστηκε στα τέλη του 13ου – αρχές 14ου αιώνα. Αναστηλώθηκε από την 5η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι όψεις της είναι απλές με λιτό κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Το εσωτερικό κοσμείται από εξαιρετικές τοιχογραφίες. Η σημαντικότερη είναι αυτή που απεικονίζει τους τρεις στρατιωτικούς Αγίους – Άγιο Γεώργιο, Άγιο Δημήτριο και Άγιο Θεόδωρο – πεζούς, χαρακτηριστικό σπάνιο για τις εκκλησίες της Μάνης, όπου τους παρουσιάζουν συνήθως έφιππους.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής κτίστηκε στα τέλη του 13ου – αρχές 14ου αιώνα. Αναστηλώθηκε από την 5η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι όψεις της είναι απλές με λιτό κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Το εσωτερικό κοσμείται από εξαιρετικές τοιχογραφίες. Η σημαντικότερη είναι αυτή που απεικονίζει τους τρεις στρατιωτικούς Αγίους – Άγιο Γεώργιο, Άγιο Δημήτριο και Άγιο Θεόδωρο – πεζούς, χαρακτηριστικό σπάνιο για τις εκκλησίες της Μάνης, όπου τους παρουσιάζουν συνήθως έφιππους.
Ομάδα: Θρησκευτικές διαδρομές
Μυλωνά Σταυρούλα
Σγουράκη Αναστασία
Ποντικού Αργυρώ
Πανούση Χριστίνα
Μυλωνά Σταυρούλα
Σγουράκη Αναστασία
Ποντικού Αργυρώ
Πανούση Χριστίνα